آشنایی با انواع مدل‌های منابع انسانی

توصیف نقش منابع انسانی در کسب‌و‌کار به کمک مدل‌های منابع انسانی صورت می‌پذیرد. این مدل‌ها به ما کمک می‌کنند تا بتوانیم نقش HR را در سازمان توضیح دهیم و ارزشی که منابع انسانی به کسب‌و‌کار می‌دهد را درک کنیم. در ادامه پنج مدل از کاربردی‌ترین مدل‌های HR را معرفی خواهیم کرد.

انواع مدل‌های منابع انسانی

1. مدل علیت استاندارد:

مدل علیت استاندارد یکی از معروف‌ترین مدل‌های HRM می‌باشد. این مدل نشات گرفته از مدل‌هایی است که در دهه 90 و 2000 منتشر شد. مدل علیت استاندار، دارای یک زنجیره است که با استراتژی کسب و‌ کار شروع و با بهبود عملکرد مالی پایان می‌یابد. مراحل این مدل به شرح زیر می‌باشد:

1. در بالای ساختار استراتژی کلی کسب و کار قرار دارد.
2. مرحله دوم زنجیره استراتژی منابع انسانی است که تحت تأثیر استراتژی کلی کسب و کار قرار دارد و هر چیزی را که در ادامه زنجیره پس از خود قرار دارد تحت تاثیر قرار می‌دهد.
3. فرآیندها، ساختارها و اهداف عملیاتی خاص در یک کسب و کار که فعالیت‌های منابع انسانی نامیده می‌شوند و عملکردهای روزمره را هدایت می‌کنند.
4.  نتایج کلی عملکردها که نتایج منابع انسانی نام دارد.
5. عملکرد داخلی که شامل یک نمای کلی از نظارت و تنظیم عملکرد کسب و کار شما با روش‌های پیشنهادی HR است.
6. مرحله نهایی زنجیره علیت، عملکرد مالی می‌باشد که در واقع نتیجه نهایی تمام فرآیندهای پیش از آن است.

2. مدل هاروارد:

مدل هاروارد یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین مدل‌های HR است و بدلیل اینکه توسط چند متخصص به رهبری مایکل بیر در سال ۱۹۸۴ در دانشگاه هاروارد تهیه و تولید شد، مدل هاروارد نامیده شد.

این مدل بر اساس پنج مؤلفه مهم کار می‌کند:

1. سهام ذی‌نفعان 2. عوامل موقعیتی 3. سیاست‌های مدیریت  4. نتایج منابع انسانی 5. نتایج بلندمدت

مدل هاروارد به پرورش همکاری و شیوه‌های انگیزشی کمک می‌کند و توانایی مشارکت در جنبه‌های تجاری HR را در مدیران بوجود می‌آورد. سازندگان این مدل مدعی شده‌اند که استفاده از آن اثر مثبتی بر رفاه فردی، اجتماعی و اثربخشی سازمانی دارد.

3. مدل وارویک (Warwik):

این مدل در اوایل دهه ۱۹۹۰ توسط دو محقق به نام‌های کریس هندری و اندروم پتیگرو در دانشگاه وارویک ساخته شد. این مدل نسخه توسعه یافته مدل هاروارد است و بیانگر یک رویکرد تحلیلی برای HRM است.

این مدل مانند مدل هاروارد بر اساس پنج مؤلفه کار می‌کند:

1. زمینه بیرونی 2. زمینه درونی 3. محتوای استراتژی کسب و کار 4. زمینه مدیریت منابع انسانی 5. محتوای مدیریت منابع انسانی

نقطه قوت مدل وارویک، شناسایی و طبقه‌بندی تاثیرات محیطی بر HRM است. همچنین در این مدل ارتباط بین عوامل داخلی و خارجی در مدیریت منابع انسانی مدنظر قرار می‌گیرد.

4. مدل 8 جعبه از پاول بوسلی (Paul Boselie):

این مدل ساخته شده توسط Paul Boselie می‌باشد و مهمترین شاخصه آن تمرکز بر عوامل درونی و بیرونی است که بر کارایی HR تاثیر می‌گذارند و می‌تواند منجر به افزایش سود، سرمایه و سهم بازار شود.

محتوای هر کدام از این جعبه‌ها عبارت‌اند از:

1. پیکربندی سازمانی 2. شرایط بازار 3. شرایط جمعیتی 4. اهداف اصلی 5. شرایط عمومی سازمانی 6. شرایط سازمانی جمعیتی 7. شیوه‌ها و استراتژی 8. اهداف نهایی کسب و کار

در این مدل، تغییر شرایط هر باکس می‌تواند منجر به تغییر نحوه HRM شود. از آن‌جا که مدل 8 جعبه از پاول بوسلی به عوامل مختلفی توجه دارد در بین مدل‌های HRM مورد توجه قرار گرفته است.

5. مدل زنجیره ارزش:

این مدل در سال 1997 توسط پاوا و ریچاردسون ساخته شد.

بر اساس مدل زنجیره ارزش، هر فعالیتی که در HR انجام می‌شود به دو دسته فعالیت‌های مدیریت منابع انسانی و نتایج مدیریت منابع انسانی تقسیم شود.

در فعالیت‌های مدیریت منابع انسانی فعالیت‌های روزمره‌‌ نظیر استخدام، پرداخت حقوق و دستمزد، برنامه‌ریزی برای جانشین‌پروری و… قرار می‌گیرد. به هر میزانی که بتوانیم هزینه‌های انجام اینگونه فعالیت‌ها را کاهش دهیم، به همان میزان می‌توانیم بر کیفیت و سرعت انجام کارها بیفزایم و نتیجه بهتری به‌دست آوریم.

در نتایج مدیریت منابع انسانی استخدام، آموزش یا طراحی سیستم پاداش و جریمه برای دستیابی به اهداف مشخصی طراحی می‌شوند. نتایج HR به سنجش معیارهایی مانند میزان رضایت کارمندان، انگیزه حضور، حفظ کارمند و… می‌پردازد.

در این مدل با بهبود بخشیدن به فعالیت‌های HR و نتایج آنها، می‌توان به بهبود عملکرد سازمان نیز کمک کند.